سایت آوای وزمتر

«آليان من ، ايل من»

يازده ي آذر هر سال ،‌ سالروز شهادت ميرزاكوچك جنگلي ست. اين روزهفته را مطبوعات ـ اگر اندك شناختي از نهضت جنگل داشته باشند ،‌ مقاله يي ،‌ خاطره اي ،‌ تحليل و بررسي يي و...ارايه مي دهند . راديو تلويزيون هم طبق روال هميشگي سريالي را كه بصورت فشرده كرده اند در قالب سينمايي آنرا به نمايش مي گذارند.

در گيلان هم آنهايي  كه سبك سليقه ي خاص در نهضت جنگل دارند ، ميرزا را در همان سبك و سليقه خاص خود مي نگرند و سال گذشته با تفنگ حسن موسي ، با گريم هاي مخصوص جنگلي چند صد متري در خيابان هاي رشت ،‌ راه پيمايي نمودند تا به نوعي ياد و خاطر ميرزا را زنده نگهدارند.

براستي تاكنون در تالش براي ميرزا و نهضت جنگل اقداماتي صورت گرفته است؟ آيا برايش فيلم سينمايي ساخته اند ؟ سريال تدوين نمودند ؟ فيلم هاي مستند در قالب جنگل ارايه داده اند ؟ چند جزوه در رابطه با ميرزا و نهضت جنگل به نام تالش چاپ شده است ؟ چند كتاب از خاطرات سرداران نهضت تدوين يافته است ؟ چند همايش برايش برگزار شده تا سرداران تالشي كه در كنارميرزا بودند حضور ذهن مردم واقع گردند؟

خلاصه اينكه در روز يازده ي آذر ، تالش از كنار نام ميرزا و نهضت اش چگونه گذشته و مي گذرند؟ در اين باره حرف هاي فراواني مي توان زد ،‌ مقالات بيشماري مي توان نوشت .همايش هاي بزرگي كه در شأن ميرزا و يارانش باشد مي توان برگزار كرد . سمينارهاي بزرگ بازشناسي نهضت مي توان برگزار كرد و در سراسر ايران و جهان اساتيد ،‌ مورخين برجسته را دعوت نمود .

اما آنچه كه سوژه ي يادداشت امسال مان شده بر گرفته از سوز دلي ست كه چند مدت پيش از زبان خشتاوني شنيدم و از كنار يكي از فرزندان خلف تالش ، يعني دكتر شاهپور آلياني گذشت و وي را با محمد بهمن بيگي قياس نمود و به اين باور بود كه شاهپور آلياني نيز مي تواند همانند بهمن بيگي كه گفته بود «بخاراي من ،‌ايل من »‌ بگويد : «آليان من ،‌ايل من» كه اگر خوب به كارنامه ي محمد بهمن بيگي رجوع نماييم در خواهيم يافت ،‌ايشان پدر ايل و عشاير ايران بود . او بود كه توانست علم و دانش و سواد آموزي را به درون ايلات و عشاير ببرد. همان شيوه يي كه نه تنها چراغ راه ايلات ايران بل جهان نيز شد. تا جايي كه يونسكو از وي تجليل نموده ، شد فيلم مستندي كه بعدها بنام «الفباي معجزه گر» كه شبكه ي دوم سيما در سال 92-91 پروژه اش را به اجرا درآورد و بر اساس زندگي بهمن بيگي ـ امسال نيز ساعت 2بامداد روز يكشنبه 27مهر مجددن از شبكه دوم پخش شد.

ناخود آگاه باز به ياد گفته هاي خشتاوني افتادم كه فرهنگ ايراني به محمد بهمن بيگي گفت «بخاراي من ،‌ايل من» و ما در تالش در كنار شاهپور آلياني بي توجه مي گذريم . آيا همان حُرمتي را كه عشاير به پاسداشت خدمات بهمن بيگي به وي مي گذارند ، ما نيز نسبت به شاهپور آلياني  اداي دين كرده ايم؟

درست است كه قالب كارشان جداي از هم است . ولي نگاهي كه شاهپور آلياني به نهضت جنگل داشته ، با نگاه ديگر پژوهشگران تالش ، از زمين تا آسمان فرق دارد . حتا خشتاوني در بخش هاي وسيعي درخصوص نهضت جنگل با ايشان زاويه ديد دارد ، اما اين دليل نمي شود كه زحمات شاهپور آلياني را به خاطر زاويه ي ديد و سليقه يي نگريستن ، ناديده بگيريم .بايد به خود بقبولانيم همين متفاوت بودن سليقه هاست كه به روشنگري خيلي از موضوعات مي انجامد.اما آيا اثري را كه شاهپور آلياني براي ايل خود در خصوص نهضت جنگل از خود بجاي گذاشت قابل تقدير نيست؟ همان شخصي كه وقتي كتابش منتشر شد، عده يي گفتند«آلبوم نامه » است . غرض ورزاني ديگر گفتند وجاهت تاريخي ندارد اين كتاب . هريك از مخالفين به ساز خود دميدند و مخالفت خود را همچون پُتكي بر سر اين كتاب كوبيدند . غافل از اينكه هر ضربه ي آن پُتك هايي كه فرود مي آمد جرقه ي آن ، آتشي بود به خرمن خودشان . هرچه جلوتر رفتند به اين باور رسيدند،‌ گفتند : نه . آنگونه كه ما مي گفتيم آنطور هم نيست . اين كتاب رمز و رازهاي زيادي در درون خود دارد. ولي از ايده ي دروني خود برنگشتند و راه ديگري را بر گزيدند . با همه ي كج انديشي شان به اين نتيجه رسيدند كه اين اثر داده هاي تازه يي نيز دارد .اطلاعات بكري در درونش نهفته كه مي توان خيلي از واقعيات پنهان نهضت را در آن پيدا نمود.

از اين دست تحليل هايي كه بعدها ، هر يك از آنها بصورت كتاب ، ‌جزوه ،‌ مقالات و... به چاپ رسيدند. كه خوشبختانه و يا به نوعي متأسفانه همه ي اين تراوشات خارج از تالش صورت پذيرفت .

براستي تالشان براي شاهپور آلياني چند قدم برداشته اند؟ آياهمايشي برگزار كرده اند كه در شأن ايشان باشد؟ در كدام سمينار كتابش را رونمايي كرده اند؟ آيا تاكنون با يك تعارف خشك و خالي از او خواسته شده تا در فلان محفلي حضوريافته تا به صورت زنده به تحليل ميرزا و نهضت جنگل بپردازد؟

آيا در تالش اصلن كسي پيدا خواهد شد كه حداقل بيشتر از 20جلد كتاب نوشته و در رابطه با نهضت جنگل هم اشراف كامل داشته باشد و يا درخصوص  سرداران تالش نهضت دو جلد كتاب داشته باشد تا بتواند رودرروي شاهپور آلياني بنشيند شايد فراتر از كتابش ،‌ مصاحبه يي از دل و ذهن و انديشه اش بيرون بكشد كه همان مصاحبه همچون كتابش سندي با ارزش تراز آن ، در اختيار همان اشخاصي كه تا ديروز مي گفتند وجاهت ندارد و چنين است و چنان ، قرار بگيرد؟آيا تاكنون چنين اتفاقي در تالش افتاده است ؟ شايد افتاده باشد ما بي خبر مانده ايم!

چرا تالش نتوانسته از كنار اين كتاب بگذرد؟ حداقل يك تحليل خشك و خالي كه مي شد در خصوص كتاب دكترآلياني نوشت . خلاء كارها در كجاست ؟ اينكه هر سال بياييم و بگوييم ميرزا كوچك را در فلان جا كشته اند ، ‌احسان الله خان دوستدار چنين كرد ،‌حاج احمد كسمايي چنان بود، حيدرخان عمواوغلي را شعبان سياه كشت!

خُب . اينها كه نوشتاري اند خارج از تالش به تحرير در آمده است.نه سودي براي خود تالش دارد و نه هم چيز تازه يي در درون خود دارد تا بتوان به آن استناد كرد. براستي اين درد نيست ؟

كتابي كه از تاثيرگذارترين اثر نهضت جنگل محسوب مي شود ويكي از حُسن هاي اين كتاب واكاوي در درون خود «ايل آليان » است و جادارد امسال در تالش به نام شاهپور آلياني به تجليل از كتاب گران سنگ و زحمات اش بر خيزيم .شايد تلنگري باشد براي NGO ها و كده ها و يا عزيز تالش دوستي كه بخواهد از كنار اين اثر بي بديل شاهپور آلياني بگذرد.